Relacja z wizyty studyjnej -Tyrol/Austria

W dniach 01-07 września 2019 roku odbyła się wizyta studyjna pn. „Kreatywna wieś- dobre praktyki w UE” w regionie Tyrolu w Austrii. Tyrol to kraj związkowy w Zachodniej Austrii. Jest częścią regionu geograficznego i historycznego, liczy 12640 km ², stolicą jest Insbruck, ludność to 746153 tys. Rozciąga się w Alpach Wschodnich.

Wizyta była okazją do zapoznania się z przedsiębiorczością i turystyką regionu Tyrol, z działalnością Lokalnych Grup Działania oraz tematyką sprzedaży bezpośredniej, która jest najpopularniejszą formą sprzedaży produktów lokalnych na terenie Austrii. W wizycie studyjnej wzięło udział 30 osób z województwa mazowieckiego, świętokrzyskiego, lubelskiego oraz łódzkiego. Dzięki wizycie studyjnej uczestnicy mieli możliwość wymiany doświadczeń i „przeniesienia” tzw. dobrych praktyk na teren regionu, w którym prowadzą swoją aktywność gospodarczą, oraz zawodową.

Wizyta studyjna została zorganizowana przez Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Puszcza Kozienicka” w partnerstwie z Lokalną Grupą Działania Ziemi Kraśnickiej, Lokalną Grupą Działania „PRYM”, Stowarzyszeniem Inicjatyw Lokalnych „Pokolenia” w ramach operacji pn. „Kreatywna wieś- dobre praktyki na obszarach wiejskich”.

Projekt ten ma na celu aktywizację mieszkańców obszarów wiejskich oraz podniesienie poziomu wiedzy na temat dobrych praktyk funkcjonujących w kraju i za granicą w zakresie nowych rozwiązań sprzyjających rozwojowi obszarów wiejskich poprzez zorganizowanie dwóch wyjazdów studyjnych dla grupy 30 osób w okresie czerwiec – październik 2019r.

Wizyta rozpoczęła się od spotkania w dniu 2 września w Landwirtschaftskammer Tirol (Izbie Rolniczej Tyrolu) w Innsbrucku. Organizacja ta zajmuje się zachowaniem i reprezentowaniem interesów zawodowych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych w regionach wiejskich. Głównym zadaniem izby jest kojarzenie partnerów gospodarczych i biznesowych, wdrażanie nowych technologii, wspieranie i wzmacnianie zorganizowanej współpracy różnych podmiotów w ramach tzw. klastrów (forma partnerstwa), czyli grup podmiotów, powiązanych siecią zależności, które poprzez współpracę tworzą wspólną markę. Jednym z najważniejszych zadań izby jest także podnoszenie świadomości konsumentów oraz promocja i certyfikacja produktów lokalnych. Projekty, które realizuje umożliwiają edukację, informację oraz zrównoważony dostęp do wiedzy i technologii dotyczących rolnictwa.

Drugi dzień (3 września) wizyty studyjnej rozpoczął się spotkaniem z Dr Karin Gasser (Leitung Regionalmanagement) – przedstawicielem LAG Regional Management Schwaz-Achental. To Lokalna Grupa Działania, która realizuje projekty społeczne, turystyczne i gospodarcze oraz dąży do ukierunkowanej współpracy między regionami, rządem federalnym i UE oraz promuje strategiczne ukierunkowanie rozwoju regionalnego. Stowarzyszenie działa na wielu płaszczyznach oraz stanowi integralną część austriackiej polityki regionalnej i rozwoju regionalnego w Tyrolu. Koordynuje, inicjuje i nadzoruje bieżące projekty rozwoju regionalnego – projekty zgodne z lokalną strategią rozwoju. Podczas spotkania mogliśmy zapoznać się z działaniami na rzecz lokalnej społeczności. Dr Karin Gasser przedstawiła uczestnikom przykłady projektów miękkich, których odbiorcami były dzieci, jak również osoby starsze i niepełnosprawne. Dowiedzieliśmy się również, że stowarzyszenie prowadzi działania, które mają zachęcić młodych ludzi do pozostania na tych terenach. Podczas spotkania wywiązała się ożywiona dyskusja, ponieważ w wizycie studyjnej uczestniczyli przedstawiciele dziewięciu Lokalnych Grup Działania z obszaru województwa mazowieckiego, łódzkiego, świętokrzyskiego oraz lubelskiego. Spotkanie, więc było okazją do zapoznania się z dobrymi praktykami na obszarze Tyrolu, wymiany informacji dotyczących realizacji projektów w ramach programu LEADER, jak również wymiany doświadczenia w realizacji LSR.

W siedzibie LAG Regional Management Schwaz-Achental odbyło się również spotkanie z Andreas’em Jenewein’em – Członkiem Zarządu Stowarzyszenia Turystycznego Regionu – Tourismusverband Silberregion Karwendel. Tereny Tyrolu są znakomite do uprawiania turystyki górskiej oraz sportów zimowych. Dlatego też najważniejszą gałęzią gospodarki jest obsługa turystyczna, zarówno letnia jak i zimowa. Tourismusverband Silberregion Karwendel stanowi organizację marketingu turystycznego, zrzeszającą regionalne stowarzyszenia oraz podmioty gospodarcze działające w branży turystycznej. Głównym zadaniem organizacji jest promocja turystyki oraz budowa silnej marki.

Kolejnym punktem programu była wizytacja dobrych praktyk w ramach programu LEADER. Uczestnicy wizyty studyjnej odwiedzili centrum wizytacyjne w Parku Przyrody Kaunergrat. Park Przyrody Kaunergrat jest charakterystycznym obszarem krajobrazowym, w którym kultywowane jest bogactwo kulturowo-historyczne. Rozciąga się na terenie położonym pomiędzy górną częścią doliny Innu a Alpami Ötztalskimi. W jego skład wchodzą doliny Pitztal i Kaunertal oraz część Inntal. W 2003 teren ten został wpisany na listę tyrolskich parków krajobrazowych, a w 2011 został wybrany „parkiem krajobrazowym roku“. W 2007 roku na przełęczy Gacher Blick, tuż przy wejściu do Naturpark Kaunergrat, otwarte zostało pierwsze tyrolskie muzeum przyrodnicze w parku krajobrazowym. Obiekt zbudowany został i działa przy wsparciu środków pomocowych z funduszy UE. W środku można zobaczyć ciekawą, multimedialną wystawę, która ilustruje miejsca życia ludzi i zwierząt pt. „3000 m w pionie”. Park Przyrody Kaunergrat to także nazwa stowarzyszenia, którego celem jest ochrona przyrody i promocja turystyki regionu. Na terenie parku uczestnicy mieli okazję również odbyć wędrówkę ścieżką Piller Moor. Ścieżka to projekt szlaku górskiego dostosowanego dla ruchu niepełnosprawnych. Jeden z pionierskich projektów tego typu w Europie.

Następnie uczestnicy złożyli wizytę w Almgebäude – Jerzens, gdzie w starym młynie zbudowanym w 1862 roku prowadzony jest punkt odbioru świeżego mleka. Mleko przepływa do wioski z pastwisk górskich Tanzalm rurociągiem mlecznym o długości 3 km. Następnie codziennie w godzinach 19:30 – 20:30 (od połowy czerwca – do początku września) jest sprzedawane lokalnym mieszkańcom oraz przekazywane do dalszego przetwórstwa. Na miejscu uczestnicy mogli zapoznać się także z lokalnym produktami spożywczymi oraz kosmetycznymi, wykonanymi na bazie sosny oraz spróbować świeżego mleka.


Kolejny dzień (4 września) przyniósł kolejne dobre praktyki na obszarze Tyrolu: uczestnicy odwiedzili gospodarstwo agroturystyczne Ander‘s Hof. Ander’s to nazwa farmy, która pochodzi od Andresa Wohlfahrtera, przodka rodziny, który w 1750 roku ją założył. Od tego czasu farma jest prowadzona jako firma rodzinna. Działalność gospodarstwa opiera się na przetwórstwie mleka i sadownictwie. Z mleka krów produkowany jest jogurt naturalny i owocowy, który można spróbować na miejscu oraz w okolicznych hotelach i restauracjach. W gospodarstwie znajduje się także około półtora hektarowy sad, z którego owoce przetwarzane są na destylaty, likiery, soki, cydr i dżemy. Podczas spotkania gospodarze zaprosili także uczestników do własnej destylarni, która została założona dzięki pozyskanej dotacji ze środków UE, gdzie mogliśmy wysłuchać prelekcji dotyczącej produkcji sznapsów, wielokrotnie nagradzanych w konkursach krajowych i zagranicznych. Mieliśmy również okazję odwiedzić sklepik, w którym gospodarze sprzedają szeroki asortyment produktów lokalnych: napoje, soki, sznapsy, likiery, wędliny, suszone zioła, jogurty, sery, herbaty, dżemy oraz naturalne kosmetyki. Na zakończenie wizyty w gospodarstwie agroturystycznym Ander‘s Hof zostaliśmy zaproszeni na degustację regionalnych smakołyków oraz obiad na bazie produktów lokalnych.

Następnie złożyliśmy wizytę w ZirbenPark Hochzeiger w Pitztal, którą rozpoczął wjazd kolejką górską na Hochzeiger. ZirbenPark Hochzeiger to park z atrakcjami dla wszystkich grup wiekowych, w którym można zobaczyć najstarszy drzewostan sosnowy w Tyrolu. Kilometrowy okrężny spacer po ZirbenPark rozpoczyna się na środkowej stacji Hochzeiger na wysokości 2000 metrów. Szlak prowadzi przez las sosnowy z widokiem na miasta Jerzens i Wenns. Na piętnastu stacjach znajdują się interesujące fakty o „Królowej Alp” – kamiennej sośnie, której wysokość może osiągać nawet 25 metrów. O tym jak cenne jest drzewo mówi fakt, że posiada pozytywny wpływ na samopoczucie człowieka, wykazuje działanie lecznicze i kojące.

Kolejny dzień wizyty studyjnej (5 września) rozpoczął przejazd do Arzl – Pitztal, gdzie na wysokości 94 metrów wznosi się most Benni-Raich-Brücke, łączący osady Arzl und Wald. Most nazwany został na cześć słynnego zawodnika, urodzonego i wychowanego w dolinie Pitztal i jest najwyższą kładką tego typu w Europie. Stanowi przykład dobrej praktyki w obszarze promocji turystyki Doliny Pitztal, która reklamuje się aktywnymi formami wypoczynku, od ekstremalnych skoków na bungee, na spokojnych pieszych wędrówkach skończywszy. Dla turystów przygotowano tu ponad 380 kilometrów szlaków turystycznych o różnym stopniu trudności.

Z Arzl udaliśmy się do gospodarstwa ekologicznego Biohof Sendler Christiny i Andreas Röck, kolejnego przykładu dobrej praktyki w ramach programu LEADER. Gospodarstwo zostało założone przez Josefa Röcka w 1914 roku i od tego czasu jest własnością rodziny. W 2007 zostało przekształcone w gospodarstwo ekologiczne, zajmujące się hodowlą bydła mlecznego, kur niosek, przetwórstwem mleka (jogurty i sery) oraz uprawą ziemniaków. Produkty sprzedawane są zarówno klientom prywatnym, jak i branży gastronomicznej. A wiele gałęzi działalności pozwala gospodarzą na zapewnienie najwyższego możliwego poziomu samowystarczalności. Dziś gospodarstwo jest nowoczesną farmą, gdzie dobrostan zwierząt, bardzo dobra jakość produktu, zrównoważone zarządzanie mają ogromne znaczenie. Centralny punkt gospodarstwa stanowi obora, w której znajdują się kabiny na 30 sztuk bydła oraz sala przetwarzania mleka z pasteryzatorem, do produkcji m.in. naturalnego jogurtu. Drugi budynek to kurnik, który może pomieścić do 100 kurczaków. Na gruntach ornych prowadzona jest produkcja ziemniaków i pasz. W gospodarstwie znajduje się również sklepik, w którym można zakupić jogurty i sery, ale również napić się mleka z mlekomatu. Bezpośrednio przy gospodarstwie znajduje się dom – agroturystyka, gdzie można spędzić czas wolny w prawdziwej tyrolskiej atmosferze. Na zakończenie wizyty w gospodarstwie zostaliśmy zaproszeni na degustację pysznych jogurtów naturalnych.

Następnie udaliśmy się z wizytą do gospodarstwa Schmacki – die Naturkartoffel – beneficjenta środków unijnych w ramach programu LEADER. Schmacki – die Naturkartoffel to firma rodzinna zajmująca się produkcja i sprzedażą ziemniaków, jak również prowadzeniem gospodarstwa agroturystycznego. Na miejscu mogliśmy się dowiedzieć, że w Tyrolu zbiera się około 5 milionów kilogramów ziemniaków rocznie. W zależności od warunków glebowych uprawia się około 20 różych odmian. Mogliśmy również wymienić informacje dotyczące procedur pozyskiwania środków unijnych na terytorium Austrii oraz odwiedzić sklepik firmowy. Następnie odbyła się degustacja produktów lokalnych, w tym lokalnych ziemniaków.

Nowy dzień (6 września) rozpoczęliśmy od wizyty w archeologicznym skansenie Ötzi-Dorf w Umhausen, który oferuje żywy wgląd w historię neolitu. Wioska Ötzi to muzeum – park na świeżym powietrzu, kolejny przykład projektu LEADER. Cały kompleks powstał po tym jak w 1991 roku w Południowym Tyrolu odnaleziono w topniejącym lodowcu mumię człowieka, któremu nadano imię Ötzi. W obiekcie mogliśmy zobaczyć wystawę poświęconą Ötzi’emu oraz film dotyczący życia ludzi w epoce neolitu. Na terenie skansenu utworzono także wioskę Ötzi’ego, w której mogliśmy zobaczyć m.in. repliki chat, narzędzi, broni, historycznych zwierząt domowych.

Ostatnim punktem programu były odwiedziny w Muzeum Tiroler Bauernhöfe, które zostało utworzone w 1974 roku, na wzór skandynawskich skansenów i austriackiego skansenu Stübing pod Grazem w Kramsach. Jego celem jest zachowanie części materialnej kultury Tyrolu, jak również realizacja misji kulturalnej, edukacji i nauki. Podczas wizyty mogliśmy choć na chwilę przenieść się w przeszłość. Na terenie o powierzchni około 8 hektarów zostało umiejscowionych ponad 30 oryginalnych budynków – farm i innych obiektów gospodarczych z różnych okręgów. W każdym gospodarstwie znajduje się szczegółowy opis jego budowy, wieku i pierwotnej lokalizacji. Tablice informacyjne umieszczone przed domami, ilustrowane fotografiami historycznymi, pokazują sposób życia i ekonomię wiejskiej populacji Tyrolu w czasach przedindustrialnych.